Waar let je op als je een teambijeenkomst begeleidt? Ik kijk door drie brillen om gedrag van mensen in een team te proberen te begrijpen: de individuele, de interactie- en de groepsdynamische bril. Elke bril geeft een andere invalshoek om gedrag te verklaren. Met de individuele bril herleid ik gedrag van een teamlid naar zijn of haar persoonlijkheid. Bijvoorbeeld: Jan maakt grapjes in de vergadering omdat Jan nu eenmaal een grappenmaker is. Zo kennen we Jan. Met de interactiebril kijkt ik naar interactiepatronen tussen bijv. twee mensen. Jan maakt grapjes omdat Carla zo serieus is. Zij is nogal zwaar op de hand. Dat ontlokt Jan altijd weer een grapje, waardoor Carla zich echter niet serieus genomen voelt. Met als effect dat zij haar punt nog zwaarder gaat aanzetten. Je raadt al wat Jan dan gaat doen. Het zijn actie-reactie patronen.
Genoemde brillen zijn waardevol en nuttig, het zijn echter geen groepsdynamische brillen. Met de groepsdynamische bril vraag je je af wat Jan voor de groep aan het doen is. Bijvoorbeeld: er komt een reorganisatie aan en de situatie in het team is gespannen. Teamleden maken zich zorgen over de toekomst. In de teamvergadering vallen veel stiltes. Dan maakt Jan een grapje: er wordt gelachen, even een moment van relativering. Jan zorgt ervoor dat het dragelijk blijft. Met deze bril vragen we ons ook af: wat doet de groep met Jan? Het kan zijn dat de groep (onbewust) verwachtingsvol naar Jan kijkt, in de hoop dat hij een grapje zal maken om de spanning te doorbreken. En ja hoor, gelukkig, daar is de kwinkslag die even lucht brengt. Het risico is dat deze verwachtingen Jan vastzetten in een bepaalde rol: die van de eeuwige grappenmaker. Als iemand stelselmatig in een rol komt vast te zitten spreken we van rolklem (rolelock). Het is heel moeilijk om uit een rolklem te komen als je daar eenmaal in vastzit. Zowel Jan als de groep bevestigen een bepaalde status-quo: Jan door grappen te maken, de groep door dat ook van hem te verwachten.
Tot slot een mooie vraag, kijkend door de groepsdynamische bril. Meestal vragen we ons af als we een teambijeenkomst observeren: wat is de groep aan het doen? Dat is een goede vraag om een beeld te krijgen van interactiepatronen. Een aanvullende vraag kan zijn: wat is het team aan het vermijden? Dus wat doen ze niet? Het antwoord op deze vraag is altijd een hypothese over wat de groep veelal onbewust ontwijkt en ontloopt. Deze hypothese moet natuurlijk getoetst worden, maar kan leiden naar inzicht in de zorgen en angsten van de teamleden. Deze zorgen en angsten maken meestal deel uit van de onbewuste onderstromen in een team. In onze vierdaagse Training Groepsdynamica en Teamcoaching: Trainen van teams kun je oefenen met interventies waarmee je greep krijgt op deze onbewuste onderstromen. Een praktijkgerichte training, waarbij je eigen casuïstiek met groepen kunt inbrengen. De volgende uitvoering is van 29 november t/m 2 december 2022. Je bent van harte welkom!
