“Je kunt in een stadsgetto alleen overleven als je een bepaald soort gewiekstheid ontwikkelt; je moet uitvinden wie de macht heeft om jou te helpen of zich juist tegen je te keren; wie je beter kunt vermijden en bij wie je in de gunst moet zien te komen. Dat betekent dat je leert hoe je subtiel kunt onderscheiden in welke situaties het handiger is te passen, te bluffen of een bondgenootschap te sluiten….”.
Een treffende beschrijving van het ontstaan van subpersonen. Dit citaat komt uit het ‘Het Lucifer Effect, hoe gewone mensen zich laten verleiden tot het kwaad’ van Philip Zimbardo. Zimbardo, zelf opgegroeid in de Bronx en leider van een bende, werd later sociaal psychoog en verwierf bekendheid doordat hij in 1971 het Stanford Prison Experiment uitvoerde. Als sociaal psycholoog wil de hij uitzoeken hoe het komt dat doodgewone mensen in staat zijn tot de meest gruwelijke daden. Hij veronderstelde dat de sociale omstandigheden daarop van grote invloed zijn.
Citaat uit dit boek: 'Vierentwintig jonge, gezonde, 'normale' studenten kregen willekeurig de rol van bewaker of gevangen toebedeeld in een nagebootste gevangenis in de kelder van de Universiteit van Stanford. Hoewel het de bedoeling was het experiment twee weken te laten duren, liep het al snel uit de hand: binnen zes dagen veranderde de studenten in machtswellustelingen met opgeblazen ego's of verwarde zielenpieten met gedragsstoornissen. Het experiment moest uit ethische overwegingen voortijding beëindigd worden.'
Wat me facineert in het verhaal is de snelheid waarmee het experiment uit de hand loopt. Kennelijk komen er in dergelijke omstandigheden opeens subpersonen naar boven die anders diep in ons verstopt liggen. Wat gebeurt er met de primaire subpersonen? Kennelijk raken die opeens totaal buiten je bereik geraakt? En hoe verstoten zijn de kanten die opeens het voortouw nemen eigenlijk?
Er zit een parallel tussen de twee voorbeelden: opgroeien in de Bronx genereert o.a. bendeleden, als gevolg van de sociale situatie. Het experiment genereert in no-time beulen en slachtoffers; onderdrukkers en rebellen. Ik ben benieuwd hoe het na afloop met de studenten uit het experiment verder gaat. Hoe verwerken zij hun ervaring? Wat gebeurt er met de subpersonen die ze in het experiment zijn tegengekomen? Wordt vervolgd.
